ਮੇਰਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀ ਸੀ...:: ਉਸ਼ਾ ਰਾਜੇ ਸਕਸੇਨਾ

ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਹਿੰਦੀ ਕਹਾਣੀ :
ਮੇਰਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀ ਸੀ...
ਲੇਖਕਾ : ਉਸ਼ਾ ਰਾਜੇ ਸਕਸੇਨਾ
ਅਨੁਵਾਦ : ਮਹਿੰਦਰ ਬੇਦੀ, ਜੈਤੋ

ਓਹਨੀਂ ਦਿਨੀ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਪੋਰਟਸਮਥ 'ਚ ਇਕ ਜਹਾਜ਼ੀ ਬੇੜੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗ਼ੈਰ-ਮੌਜ਼ੂਦਗੀ 'ਚ ਆਪਣੇ ਇਕੱਲੇਪਨ ਨੂੰ ਨਾ ਸਹਿ ਸਕਣ ਕਰਕੇ ਮੇਰੀ ਅਲ੍ਹੱੜ ਉਮਰ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਦੀ ਲਤ ਪੈ ਗਈ।
ਪਿਤਾ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਘਰ ਆਉਂਦੇ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੀ ਮਮੀ ਤੋਂ ਇਕ ਪਲ ਦੀ ਜੁਦਾਈ ਵੀ ਨਾ ਸਹਿ ਸਕਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਮਮੀ ਜਾਂ ਬੈੱਡ-ਰੂਮ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂ ਪੱਬ ਵਿਚ। ਮਮੀ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੀਕ ਡੈਡੀ ਘਰ ਹੋਣ ਅਸੀਂ ਬੱਚੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਰਹੀਏ। ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜਾਣ ਦੀ ਵੀ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਬਿਸਤਰਾ ਓਹਨੀਂ ਦਿਨੀ ਏਟਿਕ (ਪਰਛੱਤੀ) ਵਿਚ ਲਾ ਲੈਂਦੀ। ਸਕੂਲੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੀ ਰਸੋਈ ਦੇ ਵਰਕ-ਟਾਪ 'ਤੇ ਰੱਖੇ ਸੈਂਡਵਿਚ ਦਾ ਪੈਕੇਟ ਤੇ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਬੋਤਲ ਚੁੱਕ ਕੇ ਚੂਹੇ ਵਾਂਗ ਚੁੱਪਚਾਪ, ਲਟਕਵੀਂ-ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹ ਕੇ, ਪਰਛੱਤੀ ਵਿਚ ਜਾ ਪਹੁੰਚਦੀ ਤੇ ਟ੍ਰੈਪ-ਡੋਰ ਬੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦੀ। ਪਰਛੱਤੀ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਮੈਨੂੰ ਕਤਈ ਬੁਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਦਾ—ਉਹ ਮੇਰੇ ਇਕੱਲੇਪਨ ਨੂੰ ਰਾਸ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਓਹਨੀਂ ਦਿਨੀ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਸਾ ਲੈਂਦੀ।
ਏਟਿਕ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਅਜੂਬੇ ਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਾਮਾਨ ਤੂੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਮਾਨ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ, ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਸਜ਼ਾ-ਸੰਵਾਰ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਅਕਸਰ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਰੱਖੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੇ ਬੀਨ-ਬੈਗ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਖਿੜਕੀ ਵਿਚੋਂ ਸੜਕ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ-ਜਾਂਦੇ ਵਾਹਣਾ ਜਾਂ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛਲੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚਲੇ ਰੁੱਖ-ਬੂਟਿਆਂ, ਕਾਟੋਆਂ ਤੇ ਕੁੱਤੇ-ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਨੱਸਦੇ-ਭੱਜਦੇ, ਚਿੜੀਆਂ ਤੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਦੇ ਦੇਖਦੀ ਜਾਂ ਫੇਰ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਬਣੇ ਗੁਦਗੁਦੇ 'ਸੇਸ਼ਲਾਗ' ਉੱਤੇ ਸਲੀਪਿੰਗ ਬੈਗ ਵਿਛਾ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਘੁਸੜ ਕੇ ਸੌਂ ਜਾਂਦੀ।
ਸਵੇਰੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੇ ਛੋਟੇ ਰਾੱਨੀ ਨੂੰ ਸੁੱਤਾ ਛੱਡ ਕੇ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਮਮੀ-ਡੈਡੀ ਦੇ ਉਠਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਕਾਰਨ-ਫਲੇਕਸ ਜਾਂ ਵੀਟਾਬਿਕਸ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਖਾ ਕੇ, ਸਕੂਲ ਨੱਸ ਲੈਂਦੇ। ਸਕੂਲੇ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਗਰਮਾ-ਗਰਮ ਖਾਣਾ ਸਾਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਮਿਲਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਘੱਟ ਆਮਦਨੀ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ 'ਚੋਂ ਜੋ ਸਾਂ। ਜੇ ਕਦੀ ਮੈਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਡੈਡੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਮੇਰਾ ਕੰਨ ਪੁੱਟਿਆਂ ਜਾਂ ਚੱਪਲ ਨਾਲ ਕੁੱਟਿਆਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛੱਡਦੇ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੈਥੋਂ ਬੇਹੱਦ ਚਿੜ ਸੀ? ਮੈਨੂੰ ਸਤਾਉਣ ਲਈ ਉਹ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਫ਼ਿਯੋਨਾ, ਸ਼ਰਲੀਨ ਤੇ ਰਾੱਨੀ ਨੂੰ ਚਾਕਲੇਟ ਤੇ ਲਾਲੀ ਦੇਂਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੋਦ ਵਿਚ ਬਿਠਾਅ ਲੈਂਦੇ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਠੁੱਡ ਮਾਰਦੇ ਹੋਏ ਚਪੇੜ ਜੜ ਦੇਂਦੇ, ਜਾਂ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਮਸਲ ਕੇ ਲਾਲੀ ਜਾਂ ਚਾਕਲੇਟ ਮੇਰੇ ਸਾਹਵੇਂ ਸੁੱਟ ਦੇਂਦੇ। ਮੇਰੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਮੈਨੂੰ ਮਾਰ ਪੈਂਦੀ ਦੇਖ ਕੇ ਸਹਿਮ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਕੋਈ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਲਈ ਨਾ ਆਉਂਦਾ। ਫਿਟਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦੀ ਤੇ ਹੈਰਾਨ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਜਿਹੀ ਹੋਈ ਇਹੋ ਸੋਚਦੀ ਕਿ ਮੇਰਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀ ਹੈ? ਕਿਉਂ ਡੈਡੀ ਏਨੀ ਬੇਦਰਦੀ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਨੇ? ਮੇਰਾ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਇਆ ਬਾਲ-ਮਨ ਅੰਦਰੇ-ਅੰਦਰ ਵਿਲਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ।
ਮਮੀ ਨੂੰ ਘਰ-ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੁਚੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਘਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖਿਲਾਰ ਪਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਅਕਸਰ ਸਾਡੀ ਬੁੱਢੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਨਾਨਾ (ਨਾਨੀ) ਬੁੜਬੁੜ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਆਉਂਦੀ। ਘਰ ਨੂੰ ਪੂੰਝ-ਬੁਹਾਰ ਕੇ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਕਰਦੀ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਹਾਉਂਦੀ-ਧੁਵਾਉਂਦੀ।...ਤੇ ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਡਬਲਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਸਵਾਦੀ ਬਰੈੱਡ-ਪੁੜਿੰਗ ਜਾਂ ਹਾਟ-ਪਾਟ (ਦਾਲਾਂ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ, ਮੱਠੀ ਅੱਗ ਉੱਤੇ ਬਣੀ, ਬੜੀ ਪਤਲੀ-ਪਤਲੀ ਖਿਚੜੀ) ਖੁਆਉਂਦੀ। ਮਮਾ ਨਾਨਾ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਸੰਤਾਨ ਸੀ। ਨਾਨਾ, ਮਮਾ ਦੀਆਂ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ-ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੀ ਹੋਈ, ਅਕਸਰ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਉਸਦੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੀ ਜੜ ਕਹਿ ਕੇ ਅਪਰਾਧ-ਬੋਧ ਨਾਲ ਭਰ ਦੇਂਦੀ। ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਆਪਣਾ ਪਿਆਰ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਸਮਾਨ-ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੰਡਦੀ। ਨਾਨਾ ਦੇ ਇਸ ਕਥਨ ਦਾ ਅਰਥ ਬੜੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਮੇਰੀ ਸਮਝ 'ਚ ਆਇਆ।
ਡੈਡੀ ਛੁੱਟੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਲਾਰਡਰ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਮਮੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਰਜੇ ਵੀ ਲਾਹ ਜਾਂਦੇ। ਮਮੀ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਅਲੱੜ੍ਹ ਤੇ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹ ਸੀ। ਡੈਡੀ ਦੀ ਗ਼ੈਰ-ਮੌਜ਼ੁਦਗੀ ਵਿਚ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਅਕਸਰ ਘਰ 'ਚ ਇਕੱਲੇ ਛੱਡ ਕੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਪੱਬ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਕਦੀ-ਕਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਵੀ ਘਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ। ਸਾਡਾ ਘਰ ਸ਼ੰਕਿਆਂ ਵਿਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਘਰ ਬਾਰੇ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ 'ਦੁੱਰ-ਦੁੱਰ' ਦੀ ਆਦੀ ਹੋ ਚੱਲੀ ਸਾਂ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਲਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਸਾਨੂੰ ਚੁੱਪ ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਕਸਟਡੀ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਦਤ ਜਿਹੀ ਪੈ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਅਕਸਰ ਮਮੀ ਲੜ-ਝਗੜ ਤੇ ਰੋ-ਧੋ ਕੇ ਕਸਮਾਂ ਖਾਂਦੀ ਸਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਘਰ ਲੈ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ਕਿ ਮਮੀ ਸਾਨੂੰ ਚਿਲਡਰਨ-ਅਲਾਉਂਸ ਲਈ ਘਰ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਬੱਚੇ ਮਮੀ ਲਈ ਸ਼ਤਰੰਜ ਦੇ ਮੋਹਰੇ ਸਾਂ।
ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਨਾ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਦੀ ਮਿਨੀ ਦੇਖਦੀ ਹੀ ਉਹ ਪਿੱਛਲੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਿਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਆਉਂਦੀ, ਜਾਂ ਫੇਰ ਹੇਠਾਂ ਸੋਫੇ ਉੱਤੇ ਸੌਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ। ਨਾਨਾ ਦੱਸਦੀ, ਦੂਜੇ ਮਹਾ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਰਿਆ ਗਿਆ। ਮਮਾ, ਉਸਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਔਲਾਦ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦੀ ਤੇ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਰਹੀ। ਉਸ ਵਿਚ ਕਦੀ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਠਹਿਰਾਅ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਨਾਨਾ ਹੁਣ ਬਿਰਧ-ਆਸ਼ਰਮ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਈ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਡੈਡੀ ਦਾ ਵੀ ਕੁਛ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਮਮੀ ਫੇਰ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਨੇ ਫੇਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਮਮੀ ਦੇ ਰੋਣ-ਗਿੜਗਿੜਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।
ਮੇਰੇ ਸਾਰੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਗੋਰੇ-ਚਿੱਟੇ ਨੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਲੀਆਂ ਤੇ ਵਾਲ ਸੁਨਹਿਰੇ ਜਾਂ ਭੂਰੇ ਨੇ। ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਤਿੰਨੋ ਭਰਾ-ਭੈਣ, ਇਕ ਇਕ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਗੋਦ ਲੈ ਲਏ ਗਏ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਫੋਸਟਰ ਪੈਰੇਂਟਸ (ਪਾਲਕ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ) ਕੋਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਏ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰਕੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਮੈਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਈ, ਕਿੰਨੇ ਅਸਥਾਈ ਫੋਸਟਰ ਹੋਮਸ ਵਿਚ ਰਹੀ, ਕਿੰਨੇ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਵਿਚ ਪਲੀ, ਕਿੰਨੀਆਂ ਝਾੜਾਂ-ਝਿੜਕਾਂ ਖਾਧੀਆਂ ਤੇ ਕਿੰਨੀ ਮਾਰ ਖਾਧੀ—ਹੁਣ ਯਾਦ ਨਹੀਂ। ਮੈਨੂੰ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਚਿਲਡਰਨਸ ਹੋਮ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਨੱਕ ਸੁੜਕਦੀ, ਅੱਠਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦੀ, ਸੁੱਕੜ-ਜਿਹੀ, ਅੱਖੜ ਗੂੜ੍ਹੀਆਂ ਭੂਰੀਆਂ-ਕਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਰੁੱਖੜ ਖੱਲੜੀ ਵਾਲੀ ਰਤਾ ਛੋਟੇ ਕੱਦ ਦੀ ਬੱਚੀ ਸਾਂ। ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਚਿਲਡਰਨਸ ਹੋਮ ਵਿਚ ਆਇਆਂ ਮੈਨੂੰ ਅੱਠ ਵਰ੍ਹੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਨੇ। ਇੱਥੇ ਮੇਰੀ ਸਕੂਲਿੰਗ ਮੁੜ ਨਿਯਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਮੇਰਾ ਮਨ ਨਾ ਲੱਗਦਾ। ਜਦ ਕਦੀ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਨ ਬੈਠਦੀ ਮੈਨੂੰ ਉਬਾਸੀਆਂ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀਆਂ ਜਾਂ ਸਿਰ ਪੀੜ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ। ਪਾਰਕ ਹਾਊਸ ਦੀਆਂ ਨਨਾ ਮੈਨੂੰ ਘੁੰਨੀ, ਆਲਸੀ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਸਮਝਦੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਕਦੀ ਮੇਰੇ ਉਲਝੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਉਲਝਣਾ-ਔਝੜਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
ਆਏ ਦਿਨ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਛੋਟੀ-ਮੋਟੀ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕਾਰਨ 'ਚਿਲ ਆਊਟ ਵੇ' ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤਦੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮੈਂ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਤੇ ਢੀਠ ਹੁੰਦੀ ਗਈ। ਨਨਾ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਿਝਾਉਣਾ-ਹਿਰਖਾਉਣਾ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਕਲਾਂ ਲਾਹੁਣਾ, ਮੇਰੀ ਆਦਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਮੇਰੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਉੱਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਸਾਥੀ ਕੁੜੀਆਂ ਮੂੰਹ ਲੁਕਾ ਕੇ ਫਿਸ-ਫਿਸ ਹੱਸਦੀਆਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਹੋਰ ਵੀ ਮੂਰਖਤਾ ਭਰਪੂਰ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਦੀ ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤਦੀ।
ਹੁਣ ਮੈਂ ਪੂਰੇ ਸੋਲਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹਾਂ। ਉਸ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ਕਿ ਅਗਲਾ ਦਿਨ ਫੇਰ ਮੈਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਚੈਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੋਏਗਾ। ਸਵੇਰੇ ਨਾਸ਼ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਸਿਸਟਰ ਮਾਰੀਆ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਮਿਸੇਜ਼ ਹਾਵਰਡ ਹੁਣੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਇੱਥੇ ਆਏਗੀ ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਲੈ ਜਾਏਗੀ।” ਮੈਂ ਚੁੱਪ। ਇਹ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਮੈਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਦੀ ਜਾਪੀ। ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅੱਥਰੂ ਆ ਗਏ। ਦਹਿਸ਼ਤ ਵਿਚ ਖੁੱਭੀ, ਮੈਂ ਥਾਵੇਂ ਖੜ੍ਹੀ ਰਹੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਤਕ ਸਿਸਟਰ ਮਾਰੀਆ ਆਪਣੀ ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿਚ ਰੁੱਝੀ ਰਹੀ ਫੇਰ ਬਿਨਾਂ ਸਿਰ ਚੁੱਕਿਆਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਦੇਖ ਤੂੰ ਨਵੀਂ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾ ਰਹੀ ਏਂ। ਆਪਣੇ ਉਪਰ ਕਾਬੂ ਰੱਖੀਂ, ਆਪਣੀਆਂ ਬੇਵਕੂਫ਼ੀਆਂ ਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਨਾਲ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦਾ ਨਾਮ ਨਾ ਬਦਨਾਮ ਕਰੀਂ।”
“'ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ' ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਏ ਮਿਸ?” ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਆਏ, ਗੱਲ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਢਲਕਣ ਲਈ ਬੇਤਾਬ, ਅੱਥਰੂ ਪੀਂਦਿਆਂ ਤੇ ਗਲ਼ੇ ਵਿਚ ਆਈ ਗੁਠਲੀ ਨੂੰ ਨਿਗਲਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ। ਸਿਸਟਰ ਮਾਰੀਆ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਰੁੱਝੀ ਰਹੀ। ਉਹਨੇ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਕੋਈ ਉਤਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। 'ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ' ਸ਼ਬਦ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਖਰੂਦ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੇਰੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੁੱਚੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਦਿਲ ਬੈਠਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ 'ਚੋਂ ਪਨਿਸ਼ਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਵਰਗੀ ਬੂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦੀ ਕਾਲੇ ਚੋਂਗੇ ਵਾਲੀ ਸਿਸਟਰ ਮਾਰੀਆ ਪਨਿਸ਼ਮੈਂਟ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਅਸੈਸਮੈਂਅ ਸੈਂਟਰ ਭੇਜ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਕੋਈ ਬੁਰੀ ਲੜਕੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਤਕ ਕੋਈ ਬੁਰਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਬਸ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜ਼ਿੱਦੀ ਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਕੁੜੀਆਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਨੇ—ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਸੁੰਨਮੁੰਨ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸਾਂ।
ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਕਾਰ ਲੈ ਕੇ ਆ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਾਲਾ ਭੂਰਾ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਾ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਫੜਾ, ਰੁੱਖੀ ਜਿਹੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਮਾਰੀਆ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਡੇਮਿਯਨ ਤੇਰਾ ਸੂਟਕੇਸ ਲੈ ਕੇ ਆ ਰਹੀ ਏ।” ਸਭ ਕੁਝ ਏਨੀ ਜਲਦੀ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਗੁੱਡ-ਬਾਈ ਕਹਿਣ ਤੀਕ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਸਰਿਆ ਸੰਨਾਟਾ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅੱਜ ਸਾਰਾ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਕਿਸੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਵਿਚ ਵਿਆਸਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਬਰ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਨਰਵਸ ਤੇ ਰੋਹਾਂਸੀ ਜਿਹੀ ਹੋ ਗਈ।
ਆਫ਼ਿਸ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਢਿੱਲੇ-ਢਾਲੇ ਕਾਲੇ ਤੇ ਸਫੇਦ ਲਿਬਾਸ ਵਿਚ ਦਰਮਿਆਨੇ ਕੱਦ ਦੀ ਗੋਭਲੀ ਜਿਹੀ ਇਕ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਕਾਲੀ ਮਿਨੀ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹੀ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਫਾਈਲ ਉਸਨੂੰ ਫੜਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ 'ਹੈਲੋ' ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ, ਮੈਨੂੰ ਮਿਨੀ ਵਿਚ ਬੈਠਣ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਬੈਠਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਗਰਦਨ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪਣੀ ਡਾਰਮੇਟਰੀ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਵਰ੍ਹੇ ਸੌਂਦੀ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਮੈਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਲੈ ਜਾਏਗੀ? ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਮਨ ਪਾਰੇ ਵਾਂਗ ਥਰ-ਥਰਾਉਣ ਲੱਗਾ। ਫੇਰ ਵੀ ਮੈਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੱਦੀ ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਮੇਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।
“ਆਪਣਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਸਟੇਲਾ।” ਝਾੜੀਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦੀ ਸਫਾਈ-ਕਰਮੀ ਡੇਮਿਯਨ ਦਾ ਝੁਰੜੀਦਾਰ ਚਿਹਰਾ ਉਭਰਿਆ। ਡੇਮਿਯਲ ਜਿਸਦੇ ਗਰੀਬੜੇ ਜਿਹੇ ਸਨੇਹ ਨੇ ਪਿੱਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰੀ ਮੈਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪਲਾਂ ਵਿਚ, ਇਕੱਲ ਵਿਚ ਘਿਰੀ ਨੂੰ, ਪਲੋਸਿਆ ਸੀ।
“ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ।” ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੈਂ ਡੇਮਿਯਨ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਆਪਣਾ ਸੂਟਕੇਸ ਲੈ ਕੇ ਸੀਟ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਕੀਤਾ ਮੈਂ ਦੌੜ ਕੇ ਡੇਮਿਯਨ ਦੇ ਗਲ਼ ਲੱਗ ਕੇ ਖ਼ੂਬ ਰੋਵਾਂ ਤੇ ਕਹਾਂ, “ਮੈਂ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਚੱਲ।” ਪਰ ਮੈਂ ਨਾਮੁਰਾਦ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕੀ, ਬਸ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਕੇ ਗੱਡੀ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੌਲੀ-ਜਿਹੀ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਵਰਗੇ ਫੀਕੇ ਤੇ ਬਦਰੰਗ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਰਹੀ। ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੈਂ ਟੁੱਟਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਅਖ਼ੀਰ ਅੱਖਾਂ ਮੀਚੀ ਕਾਰ ਦੇ ਸਟਾਰਟ ਹੋਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੀ ਰਹੀ...
ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਕਾਰ ਦਾ ਇੰਜਨ ਸਟਾਰਟ ਕੀਤੀ...ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਡਰਾਵਨੇ ਵਰਤਮਾਨ ਨਾਲੋਂ ਨਾਤਾ ਤੋੜਨ ਲਈ, ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰਸ ਮਿਨੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਚਲਾਉਂਦੀਆਂ ਨੇ?...ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਕਾਰ ਚਲਾਉਣੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ? ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਜਿੰਨੀਆਂ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਆਈਆਂ ਉਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਕੋਲ ਮਿਨੀ ਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਗੱਡੀਆਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਨਹੀਂ, ਸੋਸ਼ਲ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ।
ਫੇਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸੜਕ 'ਤੇ ਆਏ, ਮੈਂ ਸੂਟਕੇਸ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੀ ਇਕੋ ਇਕ ਗੁਲਾਬੀ ਲਾਇਕਰਾ ਡਰੈੱਸ ਕੱਢੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਉਸਨੂੰ ਗਲ਼ ਲਾਇਆ, ਉਸਦੀ ਰੇਸ਼ਮੀ ਛੂਹ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਫੇਰ ਇਕ ਝਟਕੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦੇ ਭੱਦੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੈਟ, ਕੋਟ ਤੇ ਪਿਨਾਕੋਰ (ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਾਕ) ਨੂੰ ਲਾਹ ਕੇ ਸੂਟਕੇਸ ਕੇਸ ਵਿਚ ਤੁੰਨਿਆਂ ਤੇ ਡਰੈੱਸ ਨੂੰ ਏਨੀ ਕਾਹਲ ਨਾਲ ਪਾਇਆ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਮੈਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਬਦਲਦਿਆਂ ਨਾ ਦੇਖ ਸਕੀ। ਪਰ ਉਸਦੀਆਂ ਇੱਲ੍ਹ ਵਰਗੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਅੱਖਾਂ ਲੰਦਨ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਦੀ ਗਤੀ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਨਿਗਾਹ ਰੱਖ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਪਲ ਲਈ ਦੇਖਿਆ, ਫੇਰ ਸਾਹਮਣੇ ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਟਿਕਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਬੋਲੀ, “ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਬੇਕਾਰ ਐ, ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਸੇਫਟੀ ਲਾਕ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਨੇ।” ਫੇਰ ਹੱਸਦੀ ਹੋਈ ਬੋਲੀ, “ਮੇਰਾ ਅਨੁਭਵ ਦੱਸਦਾ ਏ, ਤੂੰ ਭਗੌੜੀ ਨਹੀਂ ਏਂ, ਕਿਉਂ?” ਉਸਦੀ ਹਾਸੀ ਵਿਚ ਲਿਪਟਿਆ ਵਿਅੰਗ ਮੈਨੂੰ ਅੰਦਰ ਤੀਕ ਚੀਰ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਕੋਈ ਉਤਰ ਨਾ ਦਿੱਤਾ। ਯੂਨੀਫ਼ਾਰਮ ਲਾਹੁਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਕੁਛ ਸਹਿਜ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਸਾਂ।
ਇਹ ਗੁਲਾਬੀ ਡਰੈੱਸ ਮੇਰੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਫ਼ਿਯੋਨਾ ਦੀ ਲੱਥੜ ਦੀ, ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਉਸਦੇ ਬਦਨ ਹੀ ਖ਼ੁਸਬੂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਿੱਥੇ ਹੋਏਗੀ ਫ਼ਿਯੋਨਾ? ਕਿੱਥੇ ਹੋਣਗੇ ਰਾੱਨੀ ਤੇ ਸ਼ਰਲੀਨ? ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਏਗਾ ਨਿੱਕੜਾ ਬੇਨ? ਅਸੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਮਮਾ ਦੇ ਜਨਾਜ਼ੇ ਸਮੇਂ ਕਬਰਸਤਾਨ ਵਿਚ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਸੋਚਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਦੂਜੇ ਹੀ ਛਿਣ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਇਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਰਤਮਾਨ, ਆਪਣੇ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਹੁੰਦੇ ਉਜਾੜੇ ਤੇ ਵਸੇਬੇ ਵੱਲ ਮੁੜ ਗਿਆ ਕਿ ਆਖ਼ਰ ਮੇਰਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀ ਹੈ? ਲੋਕ ਕਿਉਂ ਮੈਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਮੂੰਹ ਫੇਰ ਲੈਂਦੇ ਨੇ? ਆਖ਼ਰ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਵਰਜਿਆ-ਹੌੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਥੋੜ੍ਹੀ ਬਹੁਤ ਖੜਮਸਤੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ। ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ? ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ? ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਕਿਉਂ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ? ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਘੋੜ-ਦੌੜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਕਿਤੇ ਮੈਂ ਕੋਈ ਐਸੀ-ਵੈਸੀ ਹਰਕਤ ਨਾ ਕਰ ਬੈਠਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਮੈਨੂੰ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਲਾਈ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਮਨ ਉਚਾਟ ਤੇ ਬੋਝਲ ਸੀ। ਜੀਅ ਕੱਚਾ-ਕੱਚਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਨਾਲੇ ਮੈਂ ਉਸਦੀਆਂ ਦਿਖਾਵਟੀ-ਬਨਾਵਟੀ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਣੇ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਉਲਟੀ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮੈਂ ਲੰਮੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਸੜਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਲੱਗੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬੇਮਤਲਬ ਹੀ ਗਿਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
“ਤੈਨੂੰ ਪਤੈ ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੇ ਆਂ?”
'ਪਤਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਏ? ਸਾਰੀਆਂ ਜਗਾਹਵਾਂ ਇਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਬੇਹੂਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ।' ਮੈਂ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਉਸਦਾ ਮੂੰਹ ਚਿੜਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
“ਪਤਾ ਏ ਅਸੀਂ ਰੇਡਿੰਗ ਜਾ ਰਹੇ ਆਂ...”
ਮੈਂ ਕਦੀ ਰੇਡਿੰਗ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ਕਿ ਰੇਡਿੰਗ, ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਤੋਂ ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਤੇ ਕਿੰਨੀ ਕੂ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ।
ਮੇਰੀ ਚੁੱਪੀ ਸ਼ਾਇਦ ਸੋਸ਼ਨ ਵਰਕਰ ਨੂੰ ਖਤਰਨਾਕ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਜੀਭ ਫੇਰਨਾ ਤੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬੇਮਤਲਬ ਕੰਨਾਂ ਪਿੱਛੇ ਟੁੰਗਣਾ ਦਸ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੀ ਚੁੱਪ ਕਾਰਨ ਚਿੰਤਤ ਤੇ ਨਰਵਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖਬਰਦਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇਕ ਭਿਅੰਕਰ ਮੁਸੀਬਤ ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ, ਕੋਈ ਵੀ, ਖ਼ੁਰਾਫ਼ਾਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹਾਂ। ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਉਹ ਉਪਰ ਲੱਗੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
“ਰੇਡਿੰਗ ਇਕ ਚੰਗਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਤੈਨੂੰ ਉੱਥੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗੇਗਾ।” ਉਸਦੇ ਕਿਹਾ, ਪਰ ਮੈਂ ਫੇਰ ਵੀ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਰਹੀ। ਮੇਰਾ ਜੀ ਹਾਲੇ ਵੀ ਕੱਚਾ-ਕੱਚਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਟੇਪ-ਰਿਕਾਰਡਰ ਵਾਂਗ ਚੱਲਦੀ ਰਹੀ।
“ਸੁਣ, ਤੇਰੇ ਕਿੰਨੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਨੇ?” ਜਿਵੇਂ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਨਾਂ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਭੂਰੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ 'ਤੇ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਬੁਲਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਡੇਮਿਯਨ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ।
ਮੈਂ ਚੁੱਪ, ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਉੱਤੇ ਚਿੜ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ।
“ਤੇਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਕੀ ਨਾਂ ਨੇ?”
“... ...”
“ਤੇਰਾ ਪਿਆਰਾ ਪਾਪ-ਸਿੰਗਰ ਕਿਹੜਾ ਏ?”
“... ...”
“ਤੂੰ ਕੋਈ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੀ ਏਂ?” ਵਗ਼ੈਰਾ-ਵਗ਼ੈਰਾ।
ਮੇਰੇ ਢਿੱਡ ਵਿਚ ਵੱਟ ਤੇ ਗੁੜ-ਗੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ, ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਖੱਟਾਸ ਘੁਲ ਗਈ ਤੇ ਕੁਸੈਲਾ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਲੱਗਾ। ਇਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਢਿੱਡ ਤੇ ਮੂੰਹ ਘੁੱਟ ਕੇ ਮੈਂ ਬੜੀ ਔਖ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, “ਮੈਨੂੰ ਉਲਟੀ ਆ ਰਹੀ ਏ। ਗੱਡੀ ਰੋਕੋ ਪਲੀਜ਼।” ਉਸਨੇ ਇਕ ਵਾਰੀ ਫੇਰ ਮੈਨੂੰ ਡੂੰਘੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ। ਮੇਰਾ ਚਿਹਰਾ ਜ਼ਰਦ ਤੇ ਬੇਜਾਨ ਹੋਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਖਿੜਕੀ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹੇਠਾਂ ਕਰਦਿਆ ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਲਾਈਟ ਤੋਂ ਕੁਝ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਝਟਕੇ ਨਾਲ, ਨਾਲ ਵਾਲੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਗੱਡੀ ਮੋੜ ਦਿੱਤੀ।
“ਥੈਂਕ ਗਾਡ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਈ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ, ਜੇ ਕਿਤੇ ਮੈਂ ਮੋਟਰ-ਵੇ ਜਵਾਇਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੁਸੀਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। ਮੇਰਾ ਘਰ ਨੇੜੇ ਈ ਏ। ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਚਲਦੀ ਆਂ। ਉੱਥੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਉਲਟੀ ਰੋਕਣ ਵਾਲੀ ਗੋਲੀ ਦਿਆਂਗੀ। ਬਸ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ 'ਚ ਤੂੰ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਏਂਗੀ।” ਮੈਨੂੰ ਸਹਿਜ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਮੁਸਕੁਰਾਈ, ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ, ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਇਹ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਦੂਜੀਆਂ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰਾਂ ਵਾਂਗ ਸਖ਼ਤ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੀ ਤੇ ਨਿਰਮੋਹੀ ਨਹੀਂ।
ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਹੀ ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।

ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਕਾਰ ਰੁਕੀ, ਮੇਰੇ ਸਾਹ ਵਿਚ ਸਾਹ ਆਇਆ, ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਿਆਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਦੋ ਤਿੰਨ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਡਕਾਰਾਂ ਆਈਆਂ ਤੇ ਮੈਂ ਕੁਝ ਬਿਹਤਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗੀ। ਮੈਂ ਸਮਝਦੀ ਸੀ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸਾਫ-ਸੁਥਰੇ ਤੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਜ਼ੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨਰੀਖਣ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ। ਪਰ ਏਥੇ ਤਾਂ ਨਜ਼ਾਰਾ ਹੀ ਦੂਜਾ ਸੀ। ਮਿਸ ਹਾਵਰਡ ਦੀ ਰਸੋਈ ਦੀਆਂ ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਸੀ, ਤੇ ਕੋਈ ਬੰਦ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜੂਠੇ ਗ਼ਲਾਸ, ਮਗ, ਤਸ਼ਤਰੀਆਂ ਤੇ ਖਾਣੇ-ਪੀਣੇ ਦੇ ਅਧ-ਖੁੱਲੇ ਪੈਕੇਟ ਖਿੱਲਰੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਲੱਭ-ਲੱਭ ਕੇ ਉਸਨੇ ਕਿਚਨ ਕੈਬਨੇਟ ਦੀ ਦਰਾਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਪੁਰਾਣੀ ਜਿਹੀ ਡੱਬੀ 'ਚੋਂ ਦੋ ਗੋਲੀਆਂ ਕੱਢ ਕੇ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਉੱਤੇ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗ਼ਲਾਸ ਫੜਾਇਆ ਤੇ ਕਿਹਾ, “ਲੈ ਇਹ ਲੰਘਾ ਲੈ।”
ਦਵਾਈ ਦਾ ਪੱਤਾ ਮੁੜਿਆ-ਤੁੜਿਆ ਤੇ ਬਦਰੰਗ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਜਾਣੇ, ਕਿੰਨੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨੇ? ਸ਼ਾਇਦ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਵੀ ਨਿਕਲ ਚੁੱਕੀ ਹੋਏਗੀ। ਸੋਚਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਨਹੀਂ ਹੁਣ ਮੈਂ ਬਿਹਤਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਆਂ, ਮੈਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਹੁਣ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ।” ਤੇ ਮੈਂ ਗੋਲੀਆਂ ਰਸੋਈ ਦੇ ਵਰਕ ਟਾਪ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਮਿਸ ਹਾਵਰਡ ਨੇ ਮੇਰੀ ਹਿਚਕਚਾਹਟ ਤਾੜ ਲਈ, ਤੇ ਹੱਸਦੀ ਹੋਈ ਬੋਲੀ, “ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਈ ਦੇ ਰਹੀ ਆਂ। ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਉਲਟੀਆਂ ਰੋਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨੇ। ਖਾ ਲੈ, ਅਜੇ ਰਸਤਾ ਲੰਮਾ ਏਂ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲੀ।” ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਗੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਗਲਣ ਦੇ ਸਿਵਾਏ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ—ਉਹ ਮੇਰੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ। ਗੋਲੀਆਂ ਨਿਗਲਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਆਰਾਮ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ। ਮੇਰੇ ਪੀਲੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਬਦਲੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਵਾਪਸ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ। ਮੋਟਰ-ਵੇ ਉੱਤੇ ਜਦੋਂ ਮਿਨੀ ਸੱਠ ਤੇ ਸੱਤਰ ਦੀ ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਦੌੜੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਝਪਕੀ ਆ ਗਈ। ਮੇਰੀ ਨੀਂਦ ਓਦੋਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਜਦੋਂ ਮਿਸ ਹਾਵਰਡ ਗੱਡੀ ਰੋਕ ਕੇ ਕਿਸੇ ਰਾਹੀ ਤੋਂ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਪੁੱਛ ਰਹੀ ਸੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਹੀ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ-ਲਾਈਟ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਯਾਰਕ-ਸ਼ਾਯਰ ਪੱਥਰਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਵਨ ਦੇ ਉੱਚੇ ਗੇਟ ਸਾਹਵੇਂ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿਸਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਉੱਚੀ ਫ਼ੈਂਸ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸੀ। ਗੇਟ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਕੋਨਿਫ਼ਰ ਦੇ ਉੱਚੇ ਰੁੱਖ ਪਹਿਰੇਦਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ। ਵਿਚਕਾਰ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਲਾਲ ਬੱਜਰੀ ਵਿਛੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਤਕ ਮੈਂ ਅਲਸਾਈ ਜਿਹੀ ਗੱਡੀ ਵਿਚੋਂ ਉਤਰਦੀ, ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵਜਾ ਦਿੱਤੀ। ਕਾਲੀ ਜੀਂਸ ਤੇ ਪੀਲੀ ਸ਼ਰਟ ਪਾਈ ਭੂਰੇ ਘੁੰਘਰਾਲੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਇਕ ਸਾਧਾਰਣ ਕੱਦ-ਕਾਠੀ ਦੇ ਆਦਮੀ ਨੇ ਹੱਸਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਤੇ “ਹਾਏ ਯੰਗ ਲੇਡੀਜ਼” ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਸਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਗੱਡੀ ਵਿਚੋਂ ਉਤਰਦੀ ਹੋਈ ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਕਿਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਬਾਗਡੋਰ ਵੀ ਕੁੜੈਲ ਨਨਾਂ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥ 'ਚ ਤਾਂ ਨਹੀਂ? ਪਰ ਉਸ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਾਕ, ਹਸਮੁਖ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਦਿਲਕਸ਼ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਮੇਰੀ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ।
ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਮੇਰੇ ਤੇ ਮਿਸੇਜ ਹਾਵਰਡ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਵੈੱਲ-ਕਮ ਟੂ ਏਜਹਿਲ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ।” ਫੇਰ ਉਸਨੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਹਾਏ ਮਿਸ ਰਾਜਰਸ।” ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਏਨੇ ਆਦਰ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਿਆ।

ਅਜੇ ਅਸੀਂ ਅੰਦਰ ਉਸ ਲਾਉਂਜ ਵਰਗੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਬੈਠੇ ਸਾਂ ਕਿ ਉਸਦਾ ਇਕ ਦੂਜਾ ਸਾਥੀ ਲਾਲ-ਹਰੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਪੋਨੀ ਟੇਲ ਕਰੀ, ਪੀਲੀ ਟੀ-ਸ਼ਰਟ ਤੇ ਡੰਗਰੀ ਪਾਈ ਲਾਰਲ (ਲਾਰਲ ਐਂਡ ਹਾਰਡੀ—ਅਮਰੀਕੀ ਕਮੇਡੀਅਨ) ਵਰਗੀਆਂ ਹਸਾਉਣੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਦਾ, ਅੱਧ-ਸੁੱਤਾ, ਅੱਖਾਂ ਮਿਚਮਿਚਾਉਂਦਾ, ਅੰਗੜਾਈਆਂ ਲੈਂਦਾ ਹੋਇਆ, ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਲੜਖੜਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਚਮਕੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਗੋਲ-ਗੋਲ ਘੁਮਾਉਂਦਾ ਤੇ ਪਲਕਾਂ ਝਪਕਦਾ ਮੈਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ, ਫੇਰ ਹੱਥ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਬਣਾ ਕੇ ਕਾਫੀ ਸੁੜਕਣ ਦੀ ਐਕਟਿੰਗ ਕਰਦਾ ਤੇ ਦੰਦੀਆਂ ਕੱਢਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਿਆ, “ਕਾਫੀ?”
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਝ ਕਹਾਂ, ਉਸਨੇ ਪਰਕਿਊਲੇਟਰ ਵਿਚੋਂ ਕਾਫੀ ਕੱਢ ਕੇ ਮੇਰੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਇਕ ਮਗ ਫੜਾ ਦਿੱਤਾ, ਫੇਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਾਂਗ ਸੈਲਯੂਟ ਮਾਰ ਕੇ, ਟੇਢੇ-ਤਿਰਛੇ ਕਦਮ ਰੱਖਦਾ ਹੋਇਆ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਹੋ ਗਿਆ। 'ਅਜੀਬ ਜੋਕਰ ਏ, ਇਸਨੂੰ ਤਾਂ ਸਰਕਸ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਏ', ਸੋਚਦੀ ਹੋਈ ਮੈਂ ਹੱਸ ਪਈ। ਇਹ ਕੈਸੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ? ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਦਿੱਖ ਸਾਰੀਆਂ ਉਹਨਾਂ ਜਗਾਹਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖਰੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਤਕ ਮੈਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਰਹੀ ਸਾਂ। ਫੇਰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਅਜਨਬੀਪਨ ਮੈਨੂੰ ਭੈਭੀਤ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਠੰਡਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕੱਲੀ ਵੇਖ ਕੇ ਮੈਂ ਏਨੀ ਨਰਵਸ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਰੋਣ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਮਨ ਵਿਚ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੇਹੇ ਕੇਹੇ ਸ਼ੰਕੇ ਉਠ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਮੇਰੀ ਫਾਈਲ ਲੈ ਕੇ ਪੀਲੀ ਟੀ-ਸ਼ਰਟ ਵਾਲੇ ਆਦਮੀ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਆਫ਼ਿਸ ਵਿਚ ਖਿਸਕ ਗਈ। ਸਾਊਂਡ-ਪਰੂਫ਼ ਆਫ਼ਿਸ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਸੀ। ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ 'ਜ਼ਿੱਦੀ', 'ਜੰਗਲੀ', 'ਮੰਦ-ਬੁੱਧੀ' ਤੇ 'ਨਾਲਾਇਕ' ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਮੇਰੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਗੂੰਜਦੇ ਰਹੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਜੇ ਦਸ ਮਿੰਟ ਹੀ ਬੀਤੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ ਆਪਣਾ ਬਰੀਫ਼ ਕੇਸ ਚੁੱਕੀ ਬਾਹਰ ਆਈ। ਤੁਰਦੇ-ਤੁਰਦੇ ਉਸਨੇ ਪੀਲੀ ਟੀ. ਸ਼ਰਟ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਫੇਰ ਮੈਂ ਚੱਲਦੀ ਆਂ, ਹੁਣ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਪੁਰਦ ਏ। ਗੁੱਡ ਲੱਕ ਮੇਟ!” ਫੇਰ ਪਲਟ ਕੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਮੁਸਕੁਰਾਈ, ਹੱਥ ਹਿਲਾਇਆ ਤੇ ਫਟਾਫਟ ਗੱਡੀ ਸਟਾਰਟ ਕਰਕੇ ਤੁਰਦੀ ਹੋਈ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਉਸਦੀ ਮੁਸਕੁਰਾਹਟ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ, 'ਬਲੱਡੀ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ!' ਮੈਂ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਉਸਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹ ਕੱਢੀ।
ਪੀਲੀ ਸ਼ਰਟ ਵਾਲਾ ਸ਼ਾਇਦ ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਮੇਰੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਨੂੰ ਥਾਪੜਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਉਸਦਾ ਆਫ਼ਿਸ ਸੀ। ਆਫ਼ਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਚਾਰਟ ਟੰਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕਈ ਨਾਂ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਚਿਟਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਵੀ ਇਸ ਲਿਸਟ ਵਿਚ ਜੁੜ ਜਾਏਗਾ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਰੰਗ ਦੀ ਚਿਟ ਲੱਗੇਗੀ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ! ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਚਿਟਾਂ ਦੇ 'ਕਲਰ ਕੋਡ' ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਚਿਟਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਇਕੈਟ੍ਰਿਕ, ਸਾਈਕਾਲੋਜਿਸਟ, ਸਪੀਚ ਥੇਰੈਪੀ, ਸਪੈਸ਼ਲ ਹੈਲਪ ਆਦਿ-ਆਦਿ।
ਪੀਲੀ ਸ਼ਰਟ ਵਾਲੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਪੀਟਰ ਹੈਰਿੰਗੇ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਇਸ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਦੀ ਦੇਖ- ਭਾਲ ਆਪਣੇ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਉਸਨੇ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੱਸਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਮਿਸ ਰਾਜਰਸ ਨਹੀਂ...ਨਹੀਂ, ਸਟੇਲਾ, ਕਿਉਂ ਠੀਕ ਏ ਨਾ? ਅਸੀਂ ਇਸ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਈ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਬਾਸ ਨਹੀਂ, ਸਾਰੇ ਦੋਸਤ ਨੇ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਕੇ ਸੈਂਟਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਆਂ। ਇਹ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਇਕ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਏ।” ਮੈਂ ਚੁੱਪ, ਉਹ ਜੋ ਕੁਝ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹ ਸਭ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵਾਂ ਸੀ, ਮੇਰੇ ਹੁਣ ਤਕ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ। ਅੱਜ ਤੀਕ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇੰਜ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਅੰਦਰ ਹੀ ਅੰਦਰ ਸੰਗ ਜਾਂਦੀ ਸਾਂ। ਅੱਗੇ ਉਸਨੇ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਹਿਲੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਸਟੇਲਾ! ਸਾਡੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਏ ਕਿ ਇਸ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਅਠ-ਦਸ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਹੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲ ਜਾਏ ਜਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਵਿਚ ਲੱਗ ਜਾਏ ਜਾਂ ਛੱਡੀ ਹੋਈ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਚਾਲੂ ਕਰ ਲਏ।” ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਕਾਮਿਕਸ ਮੈਨੂੰ ਦੇਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚ ਦਸ ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਫ਼ੋਸਟਰ ਪੇਰੈਂਟਸ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਨੇ, ਉਹ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਚਲੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।” ਮੇਰਾ ਕੀ ਹੋਏਗਾ? ਕੀ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਕੋਈ ਫ਼ੋਸਟਰ ਕਰੇਗਾ? ਮੈਥੋਂ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਕੋਈ ਤਸਵੀਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣ ਰਹੀ। ਮੇਰੀ ਹੀਣ-ਗ੍ਰੰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕੰਜੇ ਵਿਚ ਕਸ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਉਦਾਸ ਚਿਹਰਾ, ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਝੁਕੀ ਹੋਈ ਹੱਡੀ ਤੇ ਕੂੰਗੜੇ ਮੋਢੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰਲੀ ਬੇਚੈਨੀ ਦਰਸਾਅ ਰਹੇ ਸਨ...ਪੀਟਰ ਕੁਝ ਚਿਰ ਮੈਨੂੰ ਗੌਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ, ਫੇਰ ਕੁਰਸੀ ਤੋਂ ਉਠਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਜ਼ਰਾ ਹੱਸ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, “ਆ ਸਟੇਲਾ, ਚੱਲ! ਤੈਨੂੰ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਭੂਗੋਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾ ਦਿਆਂ।”
ਮੈਂ ਬੇ-ਮਨ ਜਿਹੀ ਉਠ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰੇ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ ਤੁਰ ਪਈ।
ਪੀਟਰ ਜੋ ਕੁਝ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹ ਸਭ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਉਸਦੇ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਤਣਾਅ ਨਹੀਂ, ਇਕ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੇ ਆਤਮ-ਬਲ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੈਂਟਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾਵਟ ਸੁੰਦਰ, ਮੋਹਕ ਨਿੱਖਰੇ ਹੋਏ ਸ਼ੋਖ ਰੰਗ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣ, 'ਆ ਸਾਨੂੰ ਆਜ਼ਮਾਅ, ਸਾਨੂੰ ਜਾਣ, ਸਾਨੂੰ ਪਰਖ।' ਇੱਥੇ ਦੂਰੀਆਂ-ਦੁਤਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਚੈਲੇਂਜ ਨਹੀਂ, ਦੋਸਤੀ ਵਰਗਾ ਕੁਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੇ ਬਣੇ ਲਾਉਂਜ, ਕਿਚਨ, ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਆਦਿ ਦਿਖਾਉਣ ਪਿੱਛੋਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਇਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਬਣੇ ਬਾਥ-ਰੂਮਸ ਵਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਸ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਪੰਜ ਬਾਥ-ਰੂਮ ਤੇ ਇਕ ਫੈਮਿਲੀ-ਰੂਮ ਏ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਤੇ ਹਲਕਾ-ਫੁਲਕਾ ਰੀਡਿੰਗ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਏ। ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਵਾਲਾ ਉਹ ਵੱਡਾ ਸਾਰਾ ਕਮਰਾ ਜਿਮ ਏ, ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਰਟਿਨ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ ਕਰਦਾ ਏ। ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲਾ ਕਮਰਾ, ਉਹ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਵਾਲਾ, ਸਾਡੀ ਨਾਟਕ-ਸ਼ਾਲ ਏ ਜਿਸਦੇ ਨਿਗਰਾਨ ਸ਼ੋਹੇਬ ਤੇ ਸੁਬਰੀਨਾ ਨੇ।” ਉੱਪਰ ਤੀਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪੀਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸ਼ੋਹੇਬ ਅੱਛਾ-ਖਾਸਾ ਕਾਮਯਾਬ ਜੋਕਰ ਏ, ਨਕਲਾਂ ਲਾਹੁਣ ਵਿਚ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਉਸਤਾਦ ਏ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਹੱਸਦਾ-ਹੱਸਦਾ ਲੋਟਪੋਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਏ।” ਪੀਟਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਥੋਪੀ ਗਈ ਕੋਈ ਅਨਾਥ ਨਹੀਂ, ਉਸਦੀ ਕੋਈ ਮਹਿਮਾਨ ਹੋਵਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਰਲੇ ਫਿਊਜ਼ ਬਲਬ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਜਗਨ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ ਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਤੰਗ ਗਲੀਆਂ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਲੱਗੀ ਸਾਂ...
“ਸੱਚੀਂ, ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਨਕਲਾਂ ਲਾਹੁਣ ਵਿਚ ਬੜਾ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਏ। ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਨਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਕਲਾਂ ਲਾਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀ ਖ਼ੂਬ ਹੱਸਦੇ ਪਰ ਮੈਨੂੰ 'ਚਿਲ ਆਉਟ ਕਾਰਨਰ' ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਦੀ।” ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹਿ ਗਈ ਪਰ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਹੇਜਹੋਂਗ (ਸੇਹ, ਸਾਹੀ) ਵਾਂਗ ਸੁੰਗੜ ਗਈ।
ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਮੇਰਾ ਪਿਛਲਾ ਵਾਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣਿਆ...ਜਾਂ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਅਣ-ਸੁਣਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
“ਬਈ ਵਾਹ! ਇਹ ਤਾਂ ਬੜੀ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਏ ਸਟੇਲਾ। ਤਾਂ ਤੂੰ ਵੀ ਮਖੌਲੀ ਏਂ। ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਇਕ ਕਮੇਡੀ ਸ਼ੋ ਕਰਦੇ ਆਂ। ਲੋਕਲ ਬਿਰਧ-ਆਸ਼ਰਮ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਉਂਦੇ ਨੇ। ਤੈਨੂੰ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਬੜੇ ਮੌਕੇ ਮਿਲਣਗੇ।”
“ਓ, ਨਹੀਂ-ਜੀ!”
“ਓ, ਹਾਂ-ਜੀ!” ਪੀਟਰ ਨੇ ਮੇਰੀ ਨਕਲ ਲਾਹੀ, ਮੈਂ ਹੱਸ ਪਈ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਜੰਮੀ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਸਿਲ ਪਿਘਲਨ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋ ਗਈ...ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਉਹ ਡੰਗਰੀ ਪਾਈ, ਪੋਨੀ ਟੇਲ ਵਾਲਾ ਲਾਰਲ, ਸ਼ੋਹਾਬ ਸੀ ਨਾ?” ਮੇਰੀ ਝਿਜਕ ਲੱਥ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।
“ਹਾਂ, ਪੱਕਾ ਜੋਕਰ ਏ, ਮਸ਼ਖਰਾ। ਪਰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰੀ ਮੁਸਤੈਦੀ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਏ।”
“ਅੱਛਾ, ਲੱਗਦਾ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਮਸ਼ਖਰਾ ਈ ਏ।”
“ਉਹ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਸਹਿਜ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਸਿਰਫ ਇਕ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।” ਮੈਂ ਫੇਰ ਉਂਜ ਈ ਫਿਸ ਕਰਕੇ ਹੱਸ ਪਈ। ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨਾ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਸੈਕੇਂਡ ਫਲੋਰ 'ਤੇ ਦਸ ਕਮਰੇ ਸਨ। ਪੰਜ ਨੰਬਰ ਦੇ ਕਮਰੇ ਉੱਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਂ ਦਾ ਲੇਬਲ ਚਿਪਕਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪੀਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਲੈ ਇਹ ਤੇਰਾ ਕਮਰਾ ਹੋ ਗਿਆ।” ਨਾਲ ਹੀ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਲਾਕਰ ਦੀ ਚਾਬੀ ਦੇਂਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਿਆ, “ਤੇ ਇਹ ਹੈ ਤੇਰਾ ਲਾਕਰ। ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਮੇਕਅੱਪ ਆਦਿ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਇਸ 'ਚ ਰੱਖ ਕੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਕ ਕਰ ਸਕਦੀ ਏਂ।” ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਕਮਰਾ, ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਲਾਕਰ—ਏਨੀਆਂ ਸੁਲੱਭਤਾਂ! ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ।
ਸੈਂਟਰ ਦੀ ਬਨਾਵਟ ਤੇ ਸਜ਼ਾਵਟ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਫਿੱਕੇ ਢੰਗ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਅਧੁਨਿਕ, ਨਵੇਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਰਚੀ-ਬਸੀ ਸੀ। ਏਡਾ ਸੁਤੰਤਰ, ਮਨ ਭੌਂਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ! ਅਚਾਨਕ ਪਿਘਲੀ ਸ਼ਿਲ ਫੇਰ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਤੋਦਾ ਬਣ ਗਈ। ਇਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵੇਂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਭੈ ਤੇ ਸ਼ੰਕਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਡਰਨ ਲੱਗਾ। ਕਿੰਜ ਰਹਿ ਸਕਾਂਗੀ ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੇ, ਬੰਧਨ ਰਹਿਤ, ਸ਼ੋਖ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ? ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਟੱਟੂਆਂ ਵਾਂਗ ਬੱਧੇ-ਪੈਰੀਂ ਤੁਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਪੀਟਰ ਨੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਜ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹਲਚਲ ਨੂੰ ਬੁੱਝ ਲਿਆ! ਉਸਨੇ ਇਕ ਵਾਰੀ ਫੇਰ ਹੌਲੀ-ਜਿਹੇ ਮੇਰਾ ਮੋਢਾ ਥਾਪੜਿਆ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ...:
“ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਸਵੈ-ਰਚਨਾਤਮਕ ਹੈ। ਮੁੜ ਬਸੇਰੇ ਲਈ ਹੈ। ਘਬਰਾ ਨਾ ਸਟੇਲਾ। ਇੱਥੇ ਹੋਰ ਵੀ ਤੇਰੇ ਜਿਹੀਆਂ, ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਦਾਸ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈਆਂ, ਕੁੜੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਨੇ। ਹਾਲੇ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਵੱਜੇ ਨੇ। ਦਸ ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟਾਂ 'ਚ ਕੁੜੀਆਂ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ 'ਚ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਫੇਰ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਸੰਨਾਟਾ ਇੰਜ ਟੁੱਟੇਗਾ ਕਿ ਲੱਗੇਗਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕਦੀ ਸੰਨਾਟਾ ਸੀ।”
ਪੀਟਰ ਦੇ ਬੋਲਣ ਦਾ ਢੰਗ, ਉਸਦੇ ਸੁਰਾਂ ਦਾ ਉਤਾਰ-ਚੜਾਅ, ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦ, ਮੇਰੇ ਖਿੱਲਰੇ-ਪੁੱਲਰੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਫੈਵੀਕੋਲ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਮੁੜ ਨੁਹਾਰ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਉਮੀਦ ਦੀ ਇਕ ਲਹਿਰ ਥਰਥਰਾਈ...ਐਸਾ ਸੁਹਿਰਦ, ਐਸਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਤੇ ਮਨ ਵਿਚ ਉਠ ਰਹੀ ਹਰ ਤਰੰਗ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਰਾਹ ਦਿਖੇਵਾ ਜੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ...
“ਦੇਖ ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਹੌਲ 'ਚੋਂ ਆਈਆਂ ਨੇ ਸੋ ਇਹ ਤੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਬੜੀਆਂ ਭਿੰਨ, ਮੂੰਹ-ਫੱਟ, ਚੁਲਬੁਲੀਆਂ, ਦਾਦਾ ਟਾਈਪ ਤੇ ਦੰਗੇਬਾਜ਼ ਨੇ। ਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਨੇ। ਜੈਸੇ ਵੀ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਚੰਗੇ ਜਨਮਜਾਤ ਗੁਣ ਵੀ ਨੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਹ ਗੁਣ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਤੇ ਮਾਹੌਲ ਨੇ ਕੁਚਲ ਕੇ ਬਡਰੂਪ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਨੇ। ਪਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਨਵੇਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਨ ਵੀ ਪਨਪ ਰਹੇ ਨੇ।” ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰ ਗਈ। ਕੀ ਇਹ ਪੀਟਰ ਮੈਨੂੰ, ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਨਾਲ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਹੈ!
“ਪੀਟਰ, ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਪੜ੍ਹੀ?” ਮੈਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸਾਵਧਾਨ ਹੋਈ।
“ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਰਿਪੋਰਟ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਦਾ ਆਂ।” ਮੇਰੀ ਖੱਬੀ ਬਾਂਹ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੁੱਠੀ ਦੀਆਂ ਗੰਢਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਲਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਜਿਹੀ ਦਿੱਤੀ।
“ਕਿਉਂ?”
“ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ੁਦ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਦਾਂ ਫੇਰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ 'ਤੇ ਗੌਰ ਕਰਦਾਂ।” ਉਹ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਮੁਸਕੁਰਾਇਆ। ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਵਿਚ ਮੈਂ ਵੀ ਮੁਸਕੁਰਾਈ। ਮੈਂ ਫੇਰ ਸਹਿਜ ਹੋ ਗਈ।
“ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਦੀ ਨਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪੀਟਰ...” ਮੈਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਮਚਲ ਕੇ ਕਿਹਾ।
“ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਂਗਾ। ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਂਗਾ।” ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਏ, ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਉਪਰ ਚੁੱਕਿਆ, ਗੋਲ-ਗੋਲ ਅੱਖਾਂ ਘੁਮਾਅ ਕੇ ਛਾਤੀ ਤੇ ਕਰਾਸ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਜੋਕਰਾਂ ਵਰਗਾ ਹਸੌੜਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾਇਆ। ਮੈਂ ਖਿੜ-ਖਿੜ ਕਰਕੇ ਹੱਸ ਪਈ।
“ਤੂੰ ਹੱਸਦੀ ਏਂ ਤਾਂ ਦਿਲਕਸ਼ ਲੱਗਦੀ ਏਂ। ਤੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਏ ਤੇ ਤੇਰੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਦੰਦ ਮੋਤੀਆਂ ਚਮਕਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਨੇ।”
“ਪੀਟਰ!” ਮੈਂ ਕੂਕੀ, “ਮੇਰਾ ਮਜ਼ਾਕ ਨਾ ਉਡਾਓ! ਜੇ ਮੈਂ ਏਡੀ ਈ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤੀਕ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਗੋਦ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਲਿਆ; ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਫੋਸਟਰਿੰਗ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ; ਮੇਰਾ ਬਾਪ ਮੈਨੂੰ ਠੁੱਡ ਕਿਉਂ ਮਾਰਦਾ ਰਿਹਾ?” ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅੱਥਰੂ ਵਹਿ ਤੁਰੇ, ਆਵਾਜ਼ ਕੰਬਣ ਲੱਗ ਪਈ...
“ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਲਾਵਾਰਸਾਂ ਵਾਂਗ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ, ਜਦ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸਾਰੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਤੇ ਸਾਥੀ ਇਕ ਇਕ ਕਰਕੇ ਚੁਣ ਲਏ ਗਏ, ਚੰਗੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਮੈਂ ਅਪਮਾਨਤ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨਕਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ। ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਮੇਰਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀ ਹੈ?” ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਕੇ, ਗੋਡਿਆਂ ਵਿਚ ਮੂੰਹ ਛਿਪਾ ਕੇ, ਫੁੱਟ ਫੁੱਟ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗੀ। ਪੀਟਰ ਉੱਥੇ ਕੋਲ ਹੀ ਪਈ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਾ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਮੈਨੂੰ ਰੋਂਦਿਆਂ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ, ਫੇਰ ਉਠ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਹੱਥਲੀ ਟਰੇ ਵਿਚ ਚਾਹ ਦੇ ਦੋ ਮਗ, ਸੈਂਡਵਿਚ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗ਼ਲਾਸ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗ਼ਲਾਸ ਮੈਨੂੰ ਫੜਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਚੰਗਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਤੂੰ ਰੋ ਪਈ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਦਾ ਇਹ ਰੋਣ, ਇਹ ਘੁਟਣ ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਕੈਦ ਸੀ। ਕਦੀ ਕਦੀ ਰੋ ਲੈਣਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਏ।” ਉਸਨੇ ਨਾਲ ਰੱਖੇ ਟੀਸ਼ੂ ਬਾਕਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਫੜਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਜੀਵਨ ਅਜ਼ੀਬੋ-ਗਰੀਬ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਏ—ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਮੀਕਰਣ ਨਹੀਂ।”
“ਕਿਉਂ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਨਾਟਕ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮੈਨੂੰ ਰੁਆਉਣ ਲਈ ਕਹੇ ਸਨ, ਪੀਟਰ? ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਜੰਗਲੀ, ਬੇਵਕੂਫ਼ ਤੇ ਮੰਦਬੁੱਧੀ ਸਮਝਦੇ ਓ।” ਮੇਰੀ ਦੇਹ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨਸਾਂ ਤਣੀਆ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅੰਗਿਆਰ ਡਿੱਗ ਰਹੇ ਸਨ।
“ਨਹੀਂ!” ਪੀਟਰ ਨੇ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਉਤਰ ਦੇ ਕੇ ਜਿਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਏ। ਮੇਰੇ ਤਨ-ਮਨ ਵਿਚ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ, ਮੈਂ ਅੱਗ ਵਰ੍ਹਾਉਂਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਵੱਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਕੜਕ ਕੇ ਕਿਹਾ...:
“ਝੂਠ, ਪੀਟਰ, ਝੂਠ! ਮੈਂ ਜਾਣਦੀ ਆਂ ਕਿ ਮੈਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਹੀਂ—ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਕਿੰਜ ਕਿਹਾ? ਮੇਰੀ ਦੁਖਦੀ ਰਗ 'ਤੇ ਵਾਰ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ? ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦੇਅ।” ਮੈਂ ਫੇਰ ਉਤੇਜਨਾ ਵੱਸ ਡੁਸਕਣ ਲੱਗ ਪਈ।
“ਸਟੇਲਾ, ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ।” ਪੀਟਰ ਦੀ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਆਵਾਜ਼ ਸੰਤੁਲਿਤ ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸੀ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਜ ਮੈਂ ਮਨੋਂ ਉਸਨੂੰ ਸੁਣਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ।
“ਮੇਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਹੱਸਦੀ ਏਂ ਤਾਂ ਦਿਲਕਸ਼ ਲੱਗਦੀ ਏਂ।”
“ਇਕੋ ਗੱਲ ਏ।” ਮੈਂ ਫੇਰ ਜ਼ਿੱਦ 'ਤੇ ਉਤਰ ਆਈ।
“ਨਹੀਂ, ਇਹ ਇਕੋ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਇਕ ਤਿੱਖੇ ਨੱਕ-ਨਕਸ਼ੇ ਵਾਲਾ ਇਨਸਾਨ ਜੇ ਹੀਣ-ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਹੇਠ ਨੱਪਿਆ, ਸਦਾ ਮੂੰਹ ਲਟਕਾਈ ਰੱਖਦਾ ਏ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਤਿੱਖੇ ਨਕਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਖਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਉਸਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਪਰ ਇਕ ਸਾਧਾਰਣ ਸ਼ਕਲ ਸੂਰਤ ਵਾਲਾ ਵੀ ਖਿੜਖਿੜ ਹੱਸਦਾ ਏ ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਲਕਸ਼ ਤੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਏ।” ਉਸਨੇ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸਿੱਧਾ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ।
“ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ 'ਚ ਸੱਚਾਈ ਏ।” ਮੈਂ ਫੇਰ ਸਹਿਜ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਲੀਆਂ ਗੰਢਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਪੀਟਰ ਨਾਲ ਇੰਜ ਅਸਭਿਅਕਾਂ ਵਾਂਗ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ—ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਫਿਟਕਾਰਿਆ।
“ਸਾਰੀ ਪੀਟਰ, ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ।”
ਪੀਟਰ ਠਹਾਕਾ ਮਾਰ ਕੇ ਹੱਸ ਪਿਆ, ਉਸਦਾ ਹਾਸਾ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਿਆ।
“ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ? ਤੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਅਧਿਕਾਰ ਏ ਕਿ ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰੇਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਲੋਕ ਸਾਨੂੰ ਸੁਣਨਗੇ ਕਿੰਜ? ਸਾਡੇ ਇਸ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਨੇ। ਕੁਝ ਅਪਰਾਧੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਟਿੱਪਟਨੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਆਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕਦੀ ਇਕੋ ਵਾਰੀ ਕਦੀ ਹੌਲੀ ਹੋਲੀ ਸਮਝਣ ਲੱਗਦੇ ਆਂ।” ਪੀਟਰ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸੱਚਾਈ ਤੇ ਈਮਾਨਦਾਰੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਫੇਰ ਸਹਿਜ ਹੋਣ ਲੱਗੀ, ਮੇਰੀਆਂ ਗੰਢਾਂ ਫੇਰ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਲੱਗੀਆਂ, ਅਖ਼ੀਰ ਫਿਸ ਪਈ...:
“ਪਤਾ ਈ ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦੀਆਂ ਨਨਾਂ ਗੋਰੀਆਂ-ਚਿੱਟੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੈਨੂੰ ਕਦੀ ਸੰਦਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀਆਂ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੁੜੈਲਾਂ ਲੱਗਦੀਆਂ, ਪਰ ਬੁੱਢੀ ਡੇਮਿਯਨ ਦਾ ਝੁਰੜਦਾਰ ਚਿਹਰਾ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਵਰਗਾ ਕੋਮਲ ਲੱਗਦਾ, ਉਹ ਮੇਰੀ, ਮਰੀਅਮ ਸੀ।”
ਪੀਟਰ ਮੇਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁਸਕੁਰਾਇਆ, ਉਸਦੀ ਮੁਸਕੁਰਾਹਟ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਤਸੱਲੀ ਦਿੱਤੀ।
“ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਏ ਕਿ ਤੂੰ ਆਪਣੇ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਰਹੀ ਏਂ। ਠੀਕ ਹੋ ਰਹੀ ਏਂ।” ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪੀਟਰ ਨੇ ਟਰੇ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸੈਂਡਵਿਚ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਹੈ ਤੇਰਾ ਲੰਚ। ਚਾਹੇਂ ਤਾਂ ਖਾ ਕੇ ਆਰਾਮ ਕਰ ਲਵੀਂ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੇਠਾਂ ਆਫ਼ਿਸ 'ਚ ਆ ਜਾਵੀਂ। ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਬਾਰੇ ਤੂੰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੇਂ।”
“ਹਾਂ ਠੀਕ ਏ ਪੀਟਰ ਮੈਂ ਫਰੈਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਆ ਰਹੀ ਆਂ।”
“ਤੇ ਹਾਂ,” ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਉਹ ਬੋਲਿਆ, “ਕਲ੍ਹ ਸਵੇਰੇ ਤੇਰਾ ਅਸੈਸਮੈਂਟ ਹੋਏਗਾ, ਤੇਰੇ ਸਕੋਰ ਮੁਤਾਬਕ, ਤੇਰੀ ਰੁਚੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਤੈਨੂੰ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਟਰੇਨਿੰਗ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਏਗਾ। ਤੇ ਸੁਣ ਇਕ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ, ਤੇਰੇ ਬੈਨੇਫਿਟ (ਅਨ-ਏਮਪਲਾਈਮੈਂਟ ਭੱਤਾ) ਦੇ ਪੇਪਰਸ ਆ ਚੁੱਕੇ ਨੇ, ਕਲ੍ਹ ਮਾਰਟਿਨ ਨਾਲ ਜਾ ਕੇ ਜਾਯਕੋ ਬੈਂਕ 'ਚ ਆਪਣਾ ਅਕਾਊਂਟ ਖੋਲ ਲਵੀਂ। ਹੁਣ ਤੂੰ ਆਰਥਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੁਤੰਤਰ ਏਂ, ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਆਏ ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੂੰ ਕਿੰਜ ਕਰੇਂਗੀ ਇਹ ਤੇਰੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਏ। ਬੈਂਕ ਦੇ ਕਾਗਜ਼, ਪਿਨ ਨੰਬਰ, ਚੈਕਬੁੱਕ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਬੇਹੱਦ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਲਾਕਰ 'ਚ ਰੱਖਣੇ ਪੈਣੇ ਨੇ। ਠੀਕ। ਪੈਸੇ ਵੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਖਰਚ ਕਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਇਹਨਾਂ ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਬਜਟਿੰਗ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਤਦ ਕਿਤੇ ਜਾ ਕੇ ਪੂਰੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਖਰਚ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਏ।”
ਏਨੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ, ਏਨੀਆਂ ਸੁੰਦਰ ਗੱਲਾਂ, ਏਨੇ ਧੀਰਜ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ! ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਏਨਾ ਮਹੱਤਵ ਤੇ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ। ਅਹਿਸਾਨ ਮੰਦ ਹੋ ਕੇ ਮੇਰਾ ਮਨ ਭਰ ਆਇਆ।
ਮੈਂ 'ਹਾਂ' ਵਿਚ ਸਿਰ ਹਿਲਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪੀਟਰ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਕਰਵਾਈ।
ਉਸਨੇ ਉਂਗਲਾਂ ਮੀਚ ਕੇ ਗੱਠਾਂ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਗੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਸਹਿਲਾਇਆ।
“ਮੈਨੂੰ ਇੱਥੇ ਕਦੋਂ ਤੀਕ ਰੱਖਿਆ ਜਾਏਗਾ?”
“ਤੇਰੇ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਤਕ, ਜਦੋਂ ਤਕ ਤੂੰ ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਏਂਗੀ।”
“ਫੇਰ?”
“ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ ਤੈਨੂੰ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲ ਤਾਲ-ਮੇਲ ਬਿਠਾਉਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਮਿਲਣਗੇ, ਟੈਂਪਿੰਗ (ਸ਼ਾਰਟ ਟਾਈਮ ਨੌਕਰੀਆਂ) ਮਿਲਣਗੀਆਂ ਤੇ ਤੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਤੇ ਉਸਦੇ ਊਚ-ਨੀਚ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਸਿੱਖ ਜਾਵੇਂਗੀ।”
“... ...”
“ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਮਾਈ ਡੀਅਰ?”
“ਅਜੇ ਨਹੀਂ, ਏਨਾ ਸਭ ਕੁਝ ਪਚਾਅ ਸਕਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਮੇਰੇ ਲਈ। ਮੈਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੋਈ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ। ਮੈਂ ਸਦਾ ਦੂਸਰਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹੀ। ਪਰ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜਾਰ ਆਂ, ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਏਨਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ।” ਉਹ ਫੇਰ ਉਹੀ ਮਿੱਠੀ ਹਾਸੀ ਹੱਸੀ।
“ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਨੌਕਰੀ ਏ। ਰਿਲੈਕਸ, ਓ.ਕੇ. ਫੇਰ ਮੈਂ ਚੱਲਦਾਂ।”
“ਯਸ ਪੀਟਰ।” ਲੋਕ ਏਨੇ ਚੰਗੇ ਤੇ ਸਹਿਜ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਨੇ—ਅਚਾਨਕ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿਤੇ ਮੈਂ ਕੋਈ ਸੁਪਨਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਰਹੀ!

ਪੀਟਰ ਦੇ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ ਜਿਹਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਸੁਰਖ਼ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਲਾ ਹਲਕੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪੇਪਰ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਕ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਟੇਬਲ-ਚੇਅਰ, ਪਲੰਘ ਤੇ ਲਾਕਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਸੁਰਖ਼ ਰੀਡਿੰਗ ਲੈਂਪ। ਕਮਰੇ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੀ ਲੱਗੀ। ਇਹ ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਕਮਰਾ ਹੈ—ਸੋਚਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਲਾਕਰ ਵਿਚ ਕੱਪੜੇ ਰੱਖ ਕੇ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਤੇ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਲੇਟ ਗਈ। ਕਦੋਂ ਅੱਖ ਲੱਗੀ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ।
ਅਚਾਨਕ ਡਾਢੇ ਸ਼ੋਰ-ਸ਼ਰਾਬੇ ਨਾਲ ਠਪ-ਠਪ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਨ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਆਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇੰਜ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਭੂਚਾਲ ਲਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਂ ਸੁਪਨਾ ਦੇਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਤੇਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੋਲਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਸਤ ਅੱਠ ਕੁੜੀਆਂ ਧੱਕਾ-ਮੁੱਕੀ ਕਰਦੀਆਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਅਗਾਊ ਸੂਚਨਾ ਤੇ ਓਪਚਾਰਿਕਤਾ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਵੜ ਆਈਆਂ। ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਪੁੱਛਿਆ, ਨਾ ਹੀ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਦੱਸਿਆ—ਬਸ ਮੈਨੂੰ ਵਿੰਹਦਿਆਂ ਹੀ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੀਆਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਸ ਅਪਰਾਧ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹਾਂ?
ਕਿਸ ਅਪਰਾਧ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹਾਂ? ਇਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਏਨੇ ਅਜਨਬੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਘਿਰਿਆ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਂ ਬੌਂਦਲ ਗਈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਮੈਂ ਫੇਰ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਸੋਚਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਕਿਉਂ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹਾਂ? ਪਰ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੀਤਾ, ਕੋਈ ਵੀ ਅਪਰਾਧ ਚੇਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ। ਅਖ਼ੀਰ ਮੈਂ ਹਕਲਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਮ...ਮ...ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ।”
“ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਏ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅਪਰਾਧ ਈ ਨਾ ਪਤਾ ਹੋਏ, ਫ਼ਕਿੰਗ ਈਡੀਏਟ (ਬ...ਮੂਰਖ)?” ਇਕ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮੂੰਹ ਚਿੜਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਝੂਠ ਬੋਲਦੀ ਏ ਸਾਲੀ।”
ਇਕ ਲੰਮੀ-ਝੰਮੀ ਕੁੜੀ ਨੇ, ਮੇਰੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਖ਼ਤ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਉਪਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅੱਖਾਂ ਪਾ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਤੂੰ ਦੋਗਲੀ (ਬਾਸਟਰਡ) ਏਂ?”
ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਸਮਝੇ ਬਿਨਾਂ ਮੈਂ ਬੋਲੀ, “ਨਹੀਂ।”
“ਡਮਡਮ (ਬੇਵਕੂਫ਼)!” ਪਿੱਛੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਹਾ।
“ਪਾਕੀ ਐ ਸਾਲੀ!” (ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਦਾ ਸੰਖੇਪ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਗਾਲ੍ਹ ਵਰਗਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਬਦ)
ਮੈਂ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਕੇ, ਦੋਵਾਂ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਚਿਹਰਾ ਢਕੀ, ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰੀ, ਉੱਥੇ ਪਲੰਘ ਉੱਤੇ ਧਮ ਕਰਕੇ ਬੈਠ ਗਈ। ਜੀਜਸ ਏਨੀ ਗੰਦੀ ਜ਼ਬਾਨ! ਅਜਿਹੀ ਗਾਲ੍ਹ। ਪਾਰਕ-ਹਾਊਸ ਦੀਆਂ ਨਨਾਂ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੂਲੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੰਦੀਆਂ। ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਰਿਹਾ ਹੋਏ ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਐਨੀ ਹੋਛੀ ਤੇ ਬਦਤਮੀਜ਼ੀ ਭਰੀ ਗੱਲ ਮੈਨੂੰ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਖੀ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੜਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਹੁਣ ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ਮੈਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਕੁੱਟਣਗੀਆਂ...ਪੀਟਰ, ਪੀਟਰ! ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਪੀਟਰ? ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਭਿਆਨਕ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਰਹਿਣਾ ਪਏਗਾ? ਘਬਰਾਹਟ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਠੰਡੇ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।
“ਚਲ, ਛੱਡ ਯਾਰ, ਇਹ ਤਾਂ ਬੇਕਾਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਏ (ਵੇਸਟ ਆਫ਼ ਟਾਈਮ)।” ਇਕ ਨੇ ਹੌਲੀ ਜਿਹੇ ਕਿਹਾ।
“ਸੱਚਮੁੱਚ ਡਰ ਗਈ।” ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਭ ਉੱਥੋਂ ਖਿਸਕ ਗਈਆਂ।
ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਅਜੇ ਵੀ ਇਕ ਝੱਥੇ, ਘੁੰਗਰਾਲੇ-ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੀ ਗੋਰੀ ਪਰ ਫ੍ਰੇਕਡਲ (ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਤਿਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ) ਚਿਹਰੇ ਵਾਲੀ ਬਾਰਾਂ ਤੇਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਮੈਥੋਂ ਛੋਟੇ ਕੱਦ-ਕਾਠ ਦੀ ਸੁਕੜੂ ਜਿਹੀ ਕੁੜੀ ਖੜ੍ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਬਿੱਲੀ ਵਾਂਗ ਘੂਰ ਰਹੀ ਸੀ।
“ਕੀ ਤੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਕੋਈ ਅਪਰਾਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਾਕੀ?”
“ਕੀਤਾ ਸੀ, ਇਕ ਵਾਰੀ ਨਨਰੀ ਦੇ ਕਿਚਨ 'ਚੋਂ ਪੇਸਟਰੀ ਚੁਰਾਈ ਸੀ। ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਚੁਰਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਮੈਂ ਫੜ੍ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਈ।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ।
“ਹੈਤ,” ਉਸਨੇ ਭੈੜਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਵੀ ਕੋਈ ਅਪਰਾਧ ਏ, ਇਹ ਤਾਂ ਬੜੀ ਬਚਕਾਨੀ ਹਰਕਤ ਏ।” ਮੇਰੀ ਨਾਦਾਨੀ ਤੇ ਉਹ ਤੁੜਕੀ ਤੇ ਬਹਿਸ ਕਰਦੀ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਬੋਲੀ, “ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਕਾਰ ਚੁਰਾਉਣਾ ਸਿਖਾਵਾਂਗੀ। ਇਜ਼ੀ-ਪਿਜ਼ੀ (ਬੇਹੱਦ ਆਸਾਨ) ਕਾਰ ਚੁਰਾਉਣ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮਜ਼ਾ ਏ। ਗੱਡੀ ਚੁਰਾਓ, ਖ਼ੂਬ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਾਓ ਤੇ ਫੇਰ ਕਿਸੇ ਪਾਸ਼ ਗੱਡੀ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਮਾਰ ਕੇ ਨੌਂ ਦੋ ਗਿਆਰਾਂ ਹੋ ਜਾਓ। ਫੜੇ ਜਾਓ ਤਾਂ ਫ਼ਕਿੰਗ ਰਿਮਾਂਡ ਕਸਟਡੀ (ਮੁੜ ਸੁਧਾਰ-ਸੰਰਕਸ਼ਣ) ਤੇ ਜੁਵਿਨਾਇਲ ਕੇਸ (ਬਾਲ-ਅਪਰਾਧ)। ਸਮਝੀ ਸਟੂਪਿਡ ਪਾਕੀ।” ਕਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਜਾਣ ਹੀ ਲੱਗੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਹੱਥ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਕਿਹਾ...:
“ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਾਕੀ ਕਿਉਂ ਕਹਿੰਦੀ ਏਂ, ਮੈਂ ਪਾਕੀ ਨਹੀਂ...ਮੈਂ ਸਟੇਲਾ ਰਾਜਰਸ ਆਂ। ਮੇਰਾ ਬਾਪ ਗੋਰਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਗੋਰੀ ਆਂ।”
ਉਹ ਹੱਥ ਛੁਡਾਅ ਕੇ ਭੱਜਦੀ-ਭੱਜਦੀ ਕਹਿ ਗਈ...:
“ਰੰਗ ਗੋਰਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਏ ਪਾਕੀ, ਤੇਰੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੱਸ ਰਹੀਆਂ ਨੇ, ਤੂੰ ਦੋਗਲੀ ਏਂ। ਦੋਗਲੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਆਂ। ਮੇਰਾ ਬਾਪ ਕਾਲਾ (ਅਫ਼ਰੀਕਨ) ਤੇ ਮਾਂ ਗੋਰੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼) ਸੀ, ਦੋਵੇਂ ਸੜਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿਚ ਮਰ ਗਏ! ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਰੇਂਗੀ?”
ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਕੋਈ ਪਰਦਾ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ। ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਪਿਆਂ ਪਿਆਂ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹਿ ਕੇ ਮੇਰੇ ਜਨਮ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਦਨਾਕ ਨਸਲੀ ਸਵਾਲ ਭੁੜਕ-ਭੁੜਕ ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿਚ ਆਉਣ ਲੱਗੇ।

'ਮੈਂ ਕੌਣ ਹਾਂ?' 'ਮੈਂ ਸਟੇਲਾ ਰਾਜਰਸ ਹਾਂ।' ' ਨਹੀਂ ਤੂੰ ਰਾਜਰਸ ਨਹੀਂ ਏਂ?' ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੋਨੇ ਵਿਚੋਂ ਉਤਰ ਆਇਆ। 'ਮੈਂ ਰਾਜਰਸ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ, ਮੇਰੇ ਬਰਥ ਸਰਟਿਫੀਕੇਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੇਰੇ ਸਕੂਲ ਸਰਟਿਫੀਕੇਟ ਉੱਤੇ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਸਟੇਲਾ ਰਾਜਰਸ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਏ' ਮੇਰਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਚਰਖ਼ੀ ਵਾਂਗ ਘੁੰਮਦਾ ਬੌਂਦਲ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਉਲਝੇ ਹੋਏ ਤੰਦ ਸੁਲਝ ਵੀ ਰਹੇ ਸਨ। 'ਤੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਲੀਆਂ ਤੇ ਰੰਗ ਡੈਨਿਯਲ ਰਾਜਰਸ ਵਰਗਾ ਗੋਰਾ-ਚਿੱਟਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।' 'ਫੇਰ?' 'ਫੇਰ ਕੀ?' 'ਡੈਨਿਯਲ ਰਾਸਰਸ ਤੇਰਾ ਬਾਪ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਤੈਨੂੰ ਠੁੱਡੇ ਮਾਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਤੇਰੀ ਸੂਰਤ-ਸ਼ਕਲ ਤੋਂ ਚਿੜ ਸੀ। ਤੇਰਾ ਕਣਕ-ਵੰਨਾ ਰੰਗ ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਉਸਦੇ ਮਰਦ ਹੋਣ ਨੂੰ ਲਲਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸੀ। ਤੇਰੇ ਹੋਰ ਭਾਈ-ਭੈਣਾਂ ਉਸ ਵਾਂਗ ਚਿੱਟੇ-ਗੋਰੇ ਤੇ ਨੀਲੀਆਂ-ਭੂਰਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਨੇ।' 'ਫੇਰ?' 'ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਖ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਭਰਾ-ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ 'ਰਾਸਰਸ ਸਰ ਨੇਮ' ਦੀ ਛਤਰੀ ਫੜਾ ਦਿੱਤੀ।' 'ਫੇਰ?' 'ਫੇਰ ਕੀ ਮੂਰਖੇ, ਤੂੰ ਉਸ ਛਤਰੀ ਵਿਚ ਛੇਕ ਸੀ...।' ਖ਼ੁਦ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਤਕ ਮੈਂ ਰੋਂਦੀ-ਸਿਸਕਦੀ ਰਹੀ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ, ਸ਼ਾਇਦ ਰੋਂਦੀ-ਰੋਂਦੀ ਮੈਂ ਸੌਂ ਗਈ।

ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਉਠੀ, ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀ ਸੀ, ਉਹ ਕੁੜੀਆਂ ਕੌਣ ਸਨ? ਕੀ ਮੈਂ ਕੋਈ ਭਿਆਨਕ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖ ਰਹੀ ਸੀ? ਸੋਚਦੀ ਸੋਚਦੀ ਨਹਾਅ-ਧੋ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਆਈ ਪੀਟਰ ਆਫ਼ਿਸ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਜਿਹੀ ਖੜਕਾਇਆ,
“ਅੰਦਰ ਆਓ ਸਟੇਲਾ...” ਉਹੀ ਕਲ੍ਹ ਵਾਲੀ ਹਸੂੰ-ਹਸੂੰ ਕਰਦੀ ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਆਵਾਜ਼।
“ਗੁੱਡ ਮਾਰਨਿੰਗ!”
“ਹਾਏ! ਤੂੰ ਬੈਂਕ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਏਂ? ਮਾਰਟਿਨ ਆਉਂਦਾ ਈ ਹੋਏਗਾ।”
“ਅਜੇ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਪੁੱਛਣਾ ਏਂ?” ਮੇਰੀ ਸਹਿਮੀ ਆਵਾਜ਼ ਭਾਵੁਕਤਾ ਵੱਸ ਕੰਬ ਰਹੀ ਸੀ।
“ਪੁੱਛ ਬਈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਲ੍ਹ ਵੀ ਤੇਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਤੂੰ ਥੱਕੀ ਹੋਈ ਸੈਂ। ਸ਼ੋਹਾਬ ਤੇ ਸੁਬਰੀਨਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਤੂੰ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਸੁੱਤੀ ਹੋਈ ਸੈਂ।” ਉਹ ਸਹਿਜ, ਸੰਤੁਲਤ ਤੇ ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਊ ਅੰਦਾਜ਼ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲਿਆ।
“ਮੇਰਾ ਅਪਰਾਧ ਕੀ ਹੈ? ਮੈਨੂੰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਏ?” ਮੈਂ ਕੰਬਦੀ ਹੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।
“ਤੇਰਾ ਕੋਈ ਅਪਰਾਧ ਨਹੀਂ!” ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੀ, “ਤੂੰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਆਪਣੀਆਂ ਹਮ-ਉਮਰ ਕੁੜੀਆਂ (ਟੀਨਏਜਰ) ਨਾਲ ਏਂ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਤੇਰੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਟਿਮ ਆਫ ਸਰਕਮਸਟਾਂਸੇਜ (ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਕੁਹਜ) ਦੀਆਂ ਸਿਕਾਰ ਰਹੀਆਂ ਨੇ।