ਜ਼ਕਿਯਾ ਜ਼ੁਬੈਰੀ

ज़किया ज़ुबैरी
जन्म / बचपन : 1 अप्रैल 1942 को वाजिद अली शाह के अवध यानि कि लखनऊ में। आपकी मातृभाषा हिंदी है। आपका बचपन आज़मगढ़ में बीता। शुरुआती स्कूली पढ़ाई आज़मगढ़ की सरकारी कन्या पाठशाला में हुई।
शिक्षा : सातवीं कक्षा के बाद इलाहाबाद के सरकारी स्कूल में पढ़ाई। इंटरमीडियेट में अपने महाविद्यालय की यूनियन की अध्यक्ष बनीं। बनारस हिंदू विश्वविद्यालय से स्नातक की डिग्री।
लेखन : ज़किया जी को बचपन से ही चित्रकला एवं कविता व कहानी लिखने का शौक रहा है। आप हिंदी एवं उर्दू दोनों भाषाओं में समान अधिकार रखती हैं। आपकी भाषा में गंगा जमुनी तहज़ीब की लज़्ज़त महसूस की जा सकती है।
कार्यक्षेत्र : एशियन कम्यूनिटी आर्ट्स नाम की संस्था की अध्यक्षा श्रीमती ज़किया ज़ुबैरी ने नृत्य, संगीत, गीत एवं लेखन क्षेत्र में बहुत से नये नर्तकों, गायकों, एवं लेखकों को लंदन में मंच प्रदान करवाया है।
आप भारत एवं पाकिस्तान से लंदन आने वाली साहित्यिक एवं सांस्कृतिक हस्तियों के सम्मान में समारोह आयोजित करती हैं। कथा यू.के. के साथ मिल कर ज़किया जी ने पिछले 3 वर्षों में ऐसे बहुत से कार्यक्रमों का आयोजन किया है।
लंदन में बसे पाकिस्तानी गायक शमील चौहान की स्वरचित रचनाओं का संगीत सी.डी. एवं हिंदी लेखक तेजेंद्र शर्मा की कहानियों का उर्दू में अनुवाद एवं पुस्तक रूप में प्रकाशन उनकी उपलब्धियों में शामिल है। उन्होंने एशियन कम्यूनिटी आर्ट्स के माध्यम से सूरज प्रकाश के उपन्यास देस बिराना एवं तेजेन्द्र शर्मा की 16 कहानियों की ऑडियो सी. डी. भी बनवा कर जारी की हैं।

ज़किया जी ब्रिटेन की लेबर पार्टी के सक्रिय सदस्या हैं। लेबर पार्टी के टिकट पर आप दो बार चुनाव जीत कर काउंसलर निर्वाचित हो चुकी हैं। वर्तमान में वे लंदन के बारनेट संसदीय क्षेत्र के कॉलिंडेल वार्ड की पहली और एकमात्र मुस्लिम महिला काउंसलर हैं। आप ग़रीबों और कमज़ोरों की लड़ाई पूरी शिद्दत से लड़ती हैं और उन्हें सरकार से उनके हक दिलवाने के सफल प्रयास करती हैं।
आपने हिंदी और उर्दू के बीच की दूरियाँ पाटने के लिए बहुत से प्रयास किए हैं। आप साहित्य के माध्यम से भारत और पाकिस्तान के बीच की दूरियों को पाटने में विश्वास रखती हैं। कथा यू.के. साथ मिल कर शीघ्र ही ब्रिटेन में रची गईं 14 उर्दू कहानियों का हिंदी में अनुवाद करवा कर संकलन प्रकाशित करवाया जाएगा।

अंतर्राष्ट्रीय हिंदी सम्मेलन :
जनवरी 2007 में खाड़ी हिंदी सम्मेलन में ज़किया ज़ुबैरी ने हिंदी एवं उर्दू के बीच की दूरियों को घटाने के लिये महत्वपूर्ण सुझाव दिए।

संपर्क- zakiaz@aol.com
---------------------------------------
ਜ਼ਕਿਯਾ ਜ਼ੁਬੈਰੀ ( Zakia Zubairi.)

ਜਨਮ/ਬਚਪਨ :
1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1942 ਨੂੰ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਅਵਧ ਯਾਨੀ ਕਿ ਲਖ਼ਨਊ ਵਿਚ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਭਾਸ਼ਾ ਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਅਲੀਗੜ ਵਿਚ ਬੀਤਿਆ। ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਆਜ਼ਮਗੜ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆਂ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਹੋਈ।


ਸਿੱਖਿਆ :
ਸੱਤਵੀਂ ਕਲਾਸ ਪਿੱਛੋਂ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੇ। ਇੰਟਰਮੀਡੀਅਟ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਕਾਲੇਜ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਤੋਂ ਸਨਾਤਕ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ।


ਲੇਖਨ :
ਜ਼ਕਿਯਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਚਿੱਤਰਕਾਲ ਤੇ ਕਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉੱਪਰ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਗੰਗਾ-ਜਮੁਨੀ ਤਹਿਜ਼ੀਬ ਦੀ ਲੱਜ਼ਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।


ਕਾਰਜ ਖੇਤਰ :
ਏਸ਼ੀਅਨ ਕਮਯੂਨਿਟੀ ਆਟਰਸ ਨਾਂਅ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਜ਼ਕਿਯਾ ਜ਼ੁਬੈਰੀ ਨੇ ਨਰਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਗੀਤ ਤੇ ਲੇਖਨ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਵੇਂ ਨਰਿਤਕਾਂ, ਗਾਇਕਾਂ ਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਲੰਦਨ ਵਿਚ ਮੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ।

ਇਹ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਲੰਦਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਹਸਤੀਆਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿਚ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਥਾ ਯੂ.ਕੇ. ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਜ਼ਕਿਯਾ ਜੀ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਕਰਵਾਏ ਹਨ। ਲੰਦਨ ਵਿਚ ਵੱਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਗਾਇਕ ਸ਼ਮੀਲ ਚੌਹਾਨ ਦੀ ਸਵੈ ਰਚੀਆਂ ਸੰਗੀਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਸੀ.ਡੀ. ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਤੇ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਏਸ਼ੀਅਨ ਕਮਯੂਨਿਟੀ ਆਟਰਸ ਤੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਦੇਸ ਬਿਗਾਨਾ' ਤੇ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਦੀਆਂ ਸੋਲਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਆਡੀਓ ਸੀ.ਡੀ. ਬਣਵਾ ਕੇ ਜ਼ਾਰੀ ਕੀਤੀ।

ਜ਼ਕਿਯਾ ਜੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੀ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਟਿਕਟ ਉੱਪਰ ਦੋ ਵਾਰੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਕੇ ਕਾਉਂਸਲਰ ਬਣੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਲੰਦਨ ਦੇ ਬਾਰਨੇਟ ਸੰਸਦੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਾਲਿੰਡੇਲ ਵਾਰਡ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਇਕੋ-ਇਕ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਕਾਉਂਸਲਰ ਨੇ। ਉਹ ਗਰੀਬਾਂ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਪੂਰੀ ਤਨ ਦੇਹੀ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਨੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਦਿਵਾਉਣ ਦੇ ਸਫਲ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਦੇ ਨੇ।

ਉਹਨਾਂ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਵਿਕਾਰਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਾੜ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਸਤੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਲੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਦੇ ਮਿਟ ਜਾਣ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਨੇ। ਕਥਾ ਯੂ.ਕੇ. ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਉਹ ਜਲਦ ਹੀ ਬ੍ਰਿਟਿਨ ਵਿਚ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ 14 ਉਰਦੂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਵਾ ਕੇ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਗੇ।

ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੀ ਸਮੇਲਨ ਜਨਵਰੀ 2007 ਵਿਚ ਖਾੜੀ ਹਿੰਦੀ ਸਮੇਲਨ ਵਿਚ ਜ਼ਕਿਯਾ ਜ਼ੁਬੈਰੀ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ਵਿਚਕਾਰਲੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤੇ।