ਭੀਸ਼ਮ ਸਾਹਨੀ

ਭੀਸ਼ਮ ਸਾਹਨੀ :

ਜਨਮ : 8 ਅਗਸਤ, 1915 ਨੂੰ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਵਿਖੇ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੈ।)

ਸਿੱਖਿਆ : 1937 ਵਿਚ ਲਾਹੌਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲੇਜ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਐਮ.ਏ., 1958 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਤੋਂ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ.

ਕਾਰਜ ਖੇਤਰ : ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਕਾਦਮੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਵੰਡ ਪਿੱਛੋਂ ਭਾਰਤ ਆ ਕੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਲੱਗੇ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਆਈ.ਪੀ.ਟੀ.ਏ. (ਇੰਡੀਅਨ ਪੀਪਲ ਥਿਏਟਰ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ) ਨਾਲ ਜਾ ਮਿਲੇ। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਅੰਬਾਲੇ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਵੀ ਅਧਿਆਪਕ ਰਹਿਣ ਪਿੱਛੋਂ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਲੱਗੇ ਰਹੇ।

1957-63 ਤਕ ਮਾਸਕੋ ਫਾਰੇਨ ਲੈਂਗੁਏਜ਼ ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਹਾਊਸ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਇੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਰਜਨ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਜਿਵੇਂ ਟਾਲਸਟਾਏ, ਆਸਤ੍ਰੋਵਸਕੀ, ਐਤਮਾਟੋਵ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ।

1965-67 ਦੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤਕ 'ਨਯੀ ਕਹਾਣੀ' ਨਾਂ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਉਹ ਤੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰੈਸਿਵ ਰਾਈਟਰ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਤੇ ਅਫ੍ਰੋ-ਏਸ਼ੀਅਨ ਏਸ਼ੀਅਨ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੇ ਰਹੇ। 1993-97 ਤਕ ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਐਕਜਿਕਯੂਟਿਵ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ।

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ :

ਨਾਵਲ : ਝਰੋਖੇ, ਤਮਸ, ਬਸੰਤੀ, ਮਾਯਾਦਾਸ ਦੀ ਮਾੜੀ, ਕੁੰਤੀ, ਨੀਲੂ, ਨਿਲੀਮਾ, ਨਿਲੋਫਰ।

ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ : ਮੇਰੀ ਪ੍ਰਿਯ ਕਹਾਨੀਆਂ, ਭਾਗਯਰੇਖਾ, ਵਾਂਗਚੂ, ਨਿਸ਼ਾਚਰ।

ਨਾਟਕ : 1977 ਵਿਚ ਹਨੂਸ਼, 1984 ਵਿਚ ਮਾਧਵੀ, 1985 ਵਿਚ ਕਬੀਰਾ ਖੜਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੇਂ, 1953 ਵਿਚ ਮੁਆਵਜ਼ੇ।

ਆਤਮਕਥਾ : (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ) ਬਲਰਾਜ, ਮਾਯੇ ਬਰਦਰ, (ਉਹ ਫਿਲਮ ਕਲਾਕਾਰ ਬਲਰਾਜ ਸਾਹਨੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਸਨ)

ਬਾਲ ਕਥਾ ਸਾਹਿਤ : ਗੁਲੇਲ ਕਾ ਖੇਲ।

ਹੋਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ :
ਪਹਲਾ ਪਥ, ਭਟਕਤੀ ਰਾਖ, ਪਟਰਿਯਾਂ, ਸ਼ੋਭਾਯਾਤਰਾ, ਪਾਲੀ, ਦਯਾਂ, ਕੜਿਯਾਂ, ਆਜ ਕੇ ਅਤੀਤ।

ਸਨਮਾਨ :
1975, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ, 1975, ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ ਲੇਖਕ ਅਵਾਰਡ (ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ), 1980, ਲੋਟਸ ਅਵਾਰਡ (ਅਫ੍ਰੋ-ਏਸ਼ੀਅਨ ਰਾਈਟ੍ਰਸ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ)। 1983, ਸੋਵੀਅਤ ਲੈਂਡ ਨੇਹਰੂ ਅਵਾਰਡ, 1998, ਪਦਮਭੂਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ)